Topografie – otwarta przestrzeń, otwarte głowy

Jedna inicjatywna napędza następną. Łódzkie Stowarzyszenie Inicjatyw Miejskich Topografie działa prężnie już od 10 lat. Wprowadza trochę zamieszania do życia w mieście. Nie tylko promuje to, co jest aktualnie związane z Łodzią – zatrzymuje się nad tym, co było, zajmuje się przeszłością, historią miasta.

Impreza „Mili Młodzi Ludzie/10 urodziny Topografii” miała przewrotną, autoironiczną kampanię promocyjną. Fot. Adam Musiałowicz

Joanna Ufnalska, która obecnie pełni rolę przewodniczącej i zajmuje się grami miejskimi, wchodzi na spotkanie dziarskim krokiem.

– Dla mnie ważne jest ożywienie kultury, a Topografie mają pomóc zmienić postrzeganie Łodzi. Chodzi o to, aby zmobilizować mieszkańców do wyjścia z domu − mówi Joanna. Dodaje, że wokół Topografii obraca się większość jej życia. – W Stowarzyszeniu jestem od 6 lat, a wcześniej przez rok porządkowałam jego stronę internetową Miejscownik.org. To była jedna z poprzednich wersji portalu Miastograf.pl.

Adam Musiałowicz to przede wszystkim filmowiec Stowarzyszenia, choć zaangażowany jest w inne wydarzenia Topografii. – Dla mnie ta organizacja była punktem zwrotnym, dużą, a zarazem dobrą zmianą. Z wykształcenia jestem socjologiem, z zamiłowania filmowcem. Jak sam mówi: – Jest widoczna pewna tendencja – inicjatywa przyciąga zwłaszcza socjologów, kulturoznawców oraz geografów. Topografie stały się miejscem, w którym Adam nabierał doświadczenia w robieniu filmów i w fotografii. Oficjalnie w Stowarzyszeniu jest od 2013 roku.

Marta Madejska dołączyła w 2010 roku. – Topografie to przede wszystkim ludzie: różni, czasami nawet bardzo – w charakterach i poglądach. Podoba mi się tu działanie na wielu płaszczyznach, mieszanie się wielu punktów widzenia, wzajemne uczenie się od siebie. To że wytrzymujemy ze sobą przez tyle lat to sukces. Najwidoczniej naprawdę lubimy ze sobą pracować, chociaż oczywiście zdarzają się napięcia. Adam Musiałowicz dodaje: – Pomimo czasem wręcz skrajnie różnych poglądów, zawsze potrafimy ze sobą rozmawiać. Zdarzają się bardzo ożywione dyskusje, ale nie w negatywnym sensie.

Topografie w swojej historii wyznaczyły kilka ważnych punktów na mapie Łodzi.

Miejski Punkt Kultury Prexer-UŁ

Do niedawna w modernistycznym budynku z lat 60. przy Pomorskiej 39 mieścił się Miejski Punkt Kultury Prexer-UŁ prowadzony przez Stowarzyszenie. Gmach wyróżnia się frontową elewacją ozdobioną mozaikowym reliefem wykonanym z resztek płyt stosowanych do produkcji kserografów. Stworzyli go w czynie społecznym pracownicy mieszczących się tu kiedyś Łódzkich Zakładów Kinotechnicznych Prexer, które wyposażały w projektory kina w całym kraju. Po zlikwidowaniu fabryki w 1990 roku budynek przejął Uniwersytet Łódzki. Odbywały się tu zajęcia różnych wydziałów, które chwilowo nie miały własnej siedziby. W 2010 roku, dzięki mecenatowi Uniwersytetu Łódzkiego, do Prexera na sześć lat wprowadziły się Topografie. W 2016 roku budynek został sprzedany i Stowarzyszenie musiało się wyprowadzić, ale nie przerwało współpracy z Uniwersytetem. Pożegnanie – ostatnia impreza w murach Prexera – odbyło się 30 września 2016 roku.

Otwarcie Miejskiego Punktu Kultury Prexer-UŁ, październik 2010, III Festiwal Miastograf. Fot. Anna Jędrzejak

ul. Pomorska 39. Front Prexera i legendarna Łada Niva Agaty Zysiak.

W tym miejscu kiedyś odbywały się spotkania, warsztaty, konferencje naukowe, imprezy taneczne i wystawy młodych artystów. Tętniło życie. Teraz budynek stoi pusty, czekając na dalsze decyzje nowego inwestora.

Poziom Wyżej

Poziom Wyżej mieści się przy Piotrkowskiej 56 − to aktualna siedziba Topografii. Z zewnątrz piękna łódzka kamienica, wewnątrz przestrzeń odziedziczona po studiu fotograficznym, gdzie jeszcze wcześniej mieściło się stowarzyszenie jazzowe – parkiet, barek, podium dla orkiestry.

Nowe miejsce wymagało wielkiego nakładu prac remontowych, ale przede wszystkim kombinowania, jak tę dziwną przestrzeń doprowadzić do porządku. Nie po raz pierwszy w historii Stowarzyszania, bo siedziba w Prexerze też nie była łatwa w utrzymaniu. Dzisiaj wyremontowane pomieszczenia w kamienicy przy Piotrkowskiej 56 nie zdradzają, ile było przekleństw, zmian planów remontowych, a wreszcie, jak dużo serca trzeba było włożyć w pracę, jak wiele zaangażowania, aby osiągnąć zamierzony efekt. Jest nowocześnie, a zarazem przytulnie, choć roboty było mnóstwo. Adam Musiałowicz i Piotr Lipski wspominają, że ta praca bardzo zbliżała członków Stowarzyszenia. O ile w Prexerze większość z nich mogła zajmować się remontem nawet od rana do wieczora – wtedy jeszcze byli jedną nogą na studiach – do Poziomu Wyżej ludzie przeważnie przychodzili po pracy. Czas się nieco skurczył, dlatego tym bardziej cenią wkład włożony w powstanie tego miejsca. Ma służyć nie tylko Stowarzyszeniu, ale także łodzianom i łodziankom – jest tam przestrzeń do wynajmu biurek i wspólnej pracy. Tak zwany „coworking” powstał jeszcze w Prexerze z inicjatywy Przemka Górskiego, ówczesnego przewodniczącego Stowarzyszenia. Wtedy w życiu Topografii zaczęli pojawiać się programiści, architektki oraz dziennikarze obywatelscy z Łódzkiej Gazety Społecznej Miasto Ł.

W Poziomie Wyżej, tak jak w Prexerze, znajdują się: sala z 15 stanowiskami pracy, sala warsztatowo-konferencyjna i pomieszczenia wielofunkcyjne. Ciekawą nowością jest niewielkie studio nagrań. Odbywają się w nim próby zespołu EC2, w którym gra kilku członków Topografii. Panuje twórcza atmosfera sprzyjająca zawieraniu nowych znajomości.

Dla Adama Musiałowicza to główne miejsce pracy – ma swoje biurko, stację montażową i inne manatki. Marta Madejska, która jest sekretarzem zarządu i zajmuje się Cyfrowym Archiwum Łodzian Miastograf.pl, wpada tu co jakiś czas, żeby nadrobić stowarzyszeniowe sprawy, być na spotkaniu redakcyjnym Miasta Ł, no i posiedzieć, pogadać. Piotr Lipski uważa, że właśnie Prexer oraz Poziom Wyżej są szczególnie ważne w historii Stowarzyszenia. Opowiada o tym, że często w siedzibie zostaje dłużej, niż planował: – Kiedy się dobrze rozmawia, to się człowiek zasiedzi.

Poziom Wyżej, sala do „coworkingu” z widokiem na ulicę Piotrkowską.

Topografie w wirtualu

Topografie można znaleźć też w przestrzeni wirtualnej. Cyfrowe Archiwum Łodzian Miastograf.pl to strona, na której gromadzone są wspomnienia łodzian – fragmenty historii mówionych, wygrzebane ze starych, pożółkłych albumów zdjęcia oraz interesujące, stare wycinki prasowe.

Miastograf pozwala zobaczyć, jak zmieniała się Łódź i jej topografia. Każdy kto zechce, może dołączyć zdjęcia dowolnego kawałka miasta i poznać wspomnienia innych mieszkańców. Portal jest bezpłatny.

Michał Gruda, zajmujący się jego koordynacją, to jedna z osób, które wpadają do siedziby Stowarzyszenia tylko na spotkania organizacyjne. – Ale online jest dostępny non-stop – śmieje się Marta Madejska. – To nasz dyrektor internetu. Oprócz Marty i Michała, w redakcji portalu działają Agata Zysiak i Łukasz Biskupski – członkowie założyciele Stowarzyszenia Topografie, obecnie oboje już z tytułami doktorskimi. Miastograf pierwotnie był festiwalem kultury miejskiej, potem nazwę wykorzystano dla portalu, ale z działaniami wciąż czasem wychodzi w miasto – na przykład w ramach akcji „Kochajmy łódzkie włókniarki”, czyli podczas corocznych obchodów strajków z Lutego’71.

www.miastograf.pl

Demokracja miejska

Dla Stowarzyszenia znaczącą sprawą jest partycypacja – zwiększanie uczestnictwa mieszkańców w zarządzaniu miastem. Od 2010 roku członkowie Topografii prowadzą działalność na rzecz rozwoju demokracji w Łodzi, a także poza jej granicami. Od początku istnienia łódzkiego Budżetu Obywatelskiego brali udział w jego wdrażaniu, teraz pomagają to robić w innych miastach, ostatnio na przykład w Poznaniu. Prowadzą konsultacje społeczne, realizują kampanie informacyjne i edukacyjne. Ich głównym koordynatorem jest na ogół Przemek Górski. Michał Borowiec, najmłodszy obecnie członek Topografii, zanim oficjalnie wstąpił do Stowarzyszenia, miał okazję przejść chrzest bojowy podczas konsultacji społecznych modelu transportu publicznego dla ZDiT-u. – Stwierdziliśmy wtedy, że jeżeli to przetrwał, już na pewno z nami wytrzyma i zostanie na stałe – mówi Madejska.

Departament Gier

Tworzą go różni ludzie, którzy pasjonują się grami miejskimi. Dzięki nim powstały takie gry jak „Einblicke” − mająca na celu pokazanie berlińczykom Łodzi oczami łodzian i pokazanie Berlina łodzianom oczami berlińczyków. Albo „Memento” – gra miejska stworzona na podstawie słuchowiska radiowego, emitowanego w Radiu Żak, które w tym czasie, w 2014 roku, obchodziło swoje 55-lecie. Scenariusz, oprawa graficzna, pomysł na realizację i inne potrzebne do stworzenia projektu rzeczy były dziełem członków Topografii. To był ich projekt autorski, od początku do końca. Poza tym „Grawangarda”, czyli artystyczna gra miejska o Władysławie Strzemińskim, „12 fabryk” i wiele innych, nie tylko miejskich gier. Ich tworzeniem zajmują się m.in.: Joanna Ufnalska, Vojislav Radojičić, Piotr Lipski i Michał Grelewski – Michał głównie zdalnie, bo kilka lat temu przeprowadził się do Petersburga.

Gra miejska „Kwadrat – decydujące starcie”. Fot. Stowarzyszenie Topografie

***
Ruch, energia, działanie, to się kojarzy z Topografiami. Wprowadzają zmiany w mieście. Chcą dokonać przeobrażeń w świadomości mieszkańców, aby docenili miejsce, w którym żyją.

Dzięki temu, że Stowarzyszenie działa na wielu polach, łodzianie mogę wybierać to, co ich interesuje, obchodzi. – Znam Miastograf i uważam, że jest to super inicjatywa. Korzystałam ze zbiorów przy pisaniu jakiegoś tekstu o wczesnych latach 50. w Łodzi. Szkoda, że nie jest bardziej rozreklamowany, bo z pewnością wielu łodzian chętnie podzieliłoby się swoimi zbiorami − opowiada Julia Dąbrowska.

Z kolei Katarzyna Kowalska sądzi, że Łódź ma w sobie potencjał, ciekawą historię, a przede wszystkim kreatywnych ludzi, którzy przyczyniają się do rozwoju i promocji miasta. – Uwielbiam gry miejskie. Zdecydowanie ta inicjatywa Topografii najbardziej mi się podoba. Poziom Wyżej jest przykładem wielofunkcyjnego miejsca, które jest ważne zarówno dla Stowarzyszenia, jak i dla osób, które mają tu swoje biurko i mogą pracować − mówi Joanna Kaźmierczak.

Topografie wyrastają z Łodzi i w Łodzi działają. Przez ostatnie lata coraz więcej projektów wykracza poza granice miasta, a nawet kraju, ale siedziba zawsze pozostanie tutaj.

Część Stowarzyszenia Topografie podczas kręcenia ujęcia do filmu urodzinowego. Reżyser mówi „nie śmiejcie się przez chwilę”. Poziom Wyżej, 13 maja 2017 r. Fot. Michał Borowiec, od lewej Vojislav Radojičić, Łukasz Biskupski, Darek Lisowski, Marta Madejska, Joanna Ufnalska, Zofia Lach, Piotr Lipski, Natalia Ufnalska, za kamerą Adam Musiałowicz

****

Daria Stasiak – ur. w 1989 roku. Absolwentka pedagogiki w zakresie profilaktyki i animacji społeczno-kulturalnej oraz kulturoznawstwa – twórczego pisania.

Podoba Ci się ten artykuł? Tutaj możesz wesprzeć kolejny: https://zrzutka.pl/4n584m

Łódzka Gazeta Społeczna „Miasto Ł” jest gazetą bezpłatną, opartą na obywatelskim zaangażowaniu. Pomóż nam zebrać środki na dalsze działanie.

Jeżeli chcesz nas wspierać regularnie, zleć w swoim banku przelew stały:
Fundacja Spunk
Nr konta: 83 1750 0012 0000 0000 3823 8337 Raiffeisen Polbank
W tytule: „Darowizna na Miasto Ł”.

Dziękujemy!