Masz pomysł? Działaj!

Na zdjęciu Małgorzata Cyrańska z dziećmi, z którymi pracowała w projekcie.

Artykuł ten ma zachęcić Was, Drodzy Czytelnicy, do tego, żebyście podążali za swoimi pomysłami i pasjami. Jeśli macie ochotę, żeby zrobić coś dla swoich sąsiadów, chcecie zarazić innych swoją pasją, to domy kultury są bardzo dobrym miejscem do takich działań.

Wielu ludzi narzeka, że ich lokalny dom kultury nie inwestuje w nowoczesne zajęcia – ciągle klasyka: plastyka, taniec, gitara, teatr, keyboard, i tak od rana do wieczora. Wynika to zapewne z zapotrzebowania na takie zajęcia, ale też społeczeństwo trochę przyzwyczaiło się, że domy kultury to takie zamierzchłe twory, które proponują od lat to samo. Od jakiegoś czasu ten obraz się zmienia, domy kultury w naszym mieście dosłownie wychodzą do ludzi. Nie dość, że zaczynają konkurować z prywatnymi ośrodkami kultury – ofertą, atrakcyjnością zajęć – to jeszcze przebijają je ceną. Zapraszają do współpracy lokalnych aktywistów, liderów i grupy nieformalne, aby realizowały swoje pomysły. Współpracują nawet z firmami, które wydają się być dla nich konkurencją. Sprzyja temu program Narodowego Centrum Kultury Dom Kultury + Inicjatywy Lokalne. Środki finansowe tego programu za pośrednictwem lokalnych domów kultury już kolejny rok wspierają pomysłowych ludzi i ich projekty adresowane do mieszkańców z najbliższego sąsiedztwa.

Celem strategicznym programu jest inicjowanie działań służących wzmocnieniu zaangażowania domów kultury w życie społeczności lokalnej, odkrywaniu i rozwijaniu potencjału i kapitału kulturowego jej członków oraz kulturotwórczych zasobów społeczności. Taki zwięzły opis znajdziemy na stronie NCK: www.nck.pl.

Program skierowany jest do domów kultury, które gotowe są prowadzić nowatorskie działania animacyjne projektowane na podstawie przeprowadzonej wcześniej diagnozy i poddane ewaluacji, a ukierunkowane na bezpośrednią i bliską współpracę z przedstawicielami społeczności lokalnej. Główną zasadą programu jest więc nawiązywanie przez dom kultury stałych relacji z mieszkańcami miejscowości, w której działa. Odkrywanie talentów i wzmacnianie potencjału społecznego ma owocować stworzeniem wspólnych projektów na rzecz społeczności lokalnych i przestrzeni publicznej.

Czemu o tym piszemy? Trochę na złość Budżetowi Obywatelskiemu 2018, którego wyniki niedawno się pojawiły. Był najmniej wspieranym poprzez głosy łodzian z dotychczasowych – może z uwagi na znudzenie projektami, które tak naprawdę w większości zaczęły obejmować instytucje państwowe. Na przykład szkoły, które starały się choćby o naprawę boiska, de facto powinny te fundusze uzyskać z wydziału UMŁ tak po prostu, bez całej kampanii – głosów rodziców swoich uczniów, ciotek, wujków, dziadków, których liczby przewyższały na starcie mniejsze w skali potencjalnych głosów pomysły.

Do rzeczy! W naszym mieście z programu Narodowego Centrum Kultury Dom Kultury + Inicjatywy Lokalne skorzystały już niektóre domy kultury i za ich pośrednictwem wiele ciekawych inicjatyw i pomysłów można było zrealizować. W 2017 r. fundusze otrzymały dwie łódzkie instytucje: Widzewskie Domy Kultury i Bałucki Ośrodek Kultury. Każda z nich ma po 3 filie. Początkowo musiały one przeprowadzić diagnozę potrzeb kulturalnych wśród mieszkańców każdego z osiedli, opracować i podsumować wyniki, określić preferencje mieszkańców w wyborze form oraz sposobów spędzania czasu wolnego, poznać ich oczekiwania – czego im brakuje, jakie mają pomysły i w jakie działania sami chętnie by się zaangażowali.

W efekcie tej diagnozy domy kultury mogły wskazać, jakich zajęć w ich ofercie brakuje w odniesieniu do miejsc i grup wiekowych, jakie są bariery, aby do takiej oferty dotrzeć. Osoby indywidualne, grupy nieformalne, stowarzyszenia, wszyscy, którzy mieli jakiś pomysł na poprawę zdiagnozowanej sytuacji, mogli przedstawić swoją propozycję w ogłoszonym przez Widzewskie Domy Kultury oraz Bałucki Ośrodek Kultury konkursie na Inicjatywy Lokalne.

Tym sposobem Widzewskie Domy Kultury w ramach Widzewskiego banku pomysłów na kulturę zrealizowały na przełomie sierpnia i listopada 2017 r. 7 inicjatyw o bardzo różnej tematyce, począwszy od zdrowego odżywiania, warsztatów twórczo-plastycznych z wykorzystaniem materiałów, którym można dać nowe życie, poprzez różnorodne zajęcia dla seniorów. Wszystkie przyjęte do realizacji inicjatywy odbywały się w trzech filiach Widzewskich Domów Kultury: w Domu Kultury „502” na Widzewie Wschodzie, w Domu Kultury „Ariadna” oraz w Domu Kultury „Widok” na Starym Widzewie. W każdej z tych placówek dzięki projektowi Widzewski bank pomysłów na kulturę pojawiły się działania, których dotychczas tam brakowało, np. warsztaty rękodzielnicze dla seniorów w Domu Kultury „Widok”, twórcze warsztaty plastyczne i upcyclingowe dla całych rodzin w Domu Kultury „Ariadna” czy międzypokoleniowe spotkania propagujące zdrowy styl życia, dietę i ruch, zorganizowane w Domu Kultury „502”. Seniorzy w Domu Kultury „Widok” wraz z uczniami II Liceum Ogólnokształcącego stworzyli album Widzew wczoraj i dziś z archiwalnymi oraz współczesnymi zdjęciami osiedla. Innym przykładem inicjatywy dofinansowanej ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach zadania Dom Kultury + Inicjatywy Lokalne 2017 był projekt WIDZEWSKIE sPLOTY, który obejmował rejon Widzewa, zaczynający się tuż za granicą Śródmieścia, w rejonie Targowej/Fabrycznej, gdzie do najbliższego domu kultury jest dość daleko. Pomysłodawcą była animatorka kultury i plastyk, Małgorzata Cyrańska, prowadząca także firmę animacyjną ART AKCJA, która łączy działania społeczne z wszelakimi aktywnościami kulturalnymi.

Fot. Małgorzata Cyrańska.

Projekt polegał na zaangażowaniu dzieci i młodzieży z lokalnych podwórek po części już znanych przez animatorkę oraz włączeniu ich opiekunów do wspólnych działań – po prostu do wyjścia z domu. Na czym polegał projekt i co powstało? Uczestnicy otrzymali używane gięte krzesła, oczywiście z odzysku. Te przedmioty zainspirowały całe działanie, trzeba było po prostu coś z nich zrobić, a były tak zniszczone, że aż same to „mówiły”. Dzieci w wieku 7-13 lat szlifowały, zarówno papierem ściernym, jak i szlifierką. Mieszkańcy z otwartego podwórka, czyli jakieś 30 rodzin, użyczyli nam prądu, udało nam się uzyskać tymczasowe miejsce w komórce na farby i krzesła. Krzesła zyskały nowe życie poprzez oklejenie ich masą gipsową. Dostały nogi jednorożców, skrzydła motyli, nowy koloryt, bajkowy wygląd. Dzieci zaś do swoich tematycznych krzeseł stworzyły proste, lokalne bajki, dzięki czemu bajko-krzesła nabrały nowego znaczenia. Prace trwały 2 miesiące z przerwami, były uzależnione od pogody, ponieważ działaliśmy na podwórku pod gołym niebem. Szereg zbiegów okoliczności i dobrych ludzi spowodował, że dołączyli do nas nowi uczestnicy, częstowano nas herbatą. Mieszkańcy podwórka wiedzieli, że przed „naszą komórką” nie należy parkować, bo nie wiadomo kiedy, ale będziemy znowu działać. Dzieła stworzone przez uczestników, wbrew ciągle niesprzyjającej aurze, udało się wyeksponować wokół altany w Parku Źródliska tak, aby spacerujący ludzie mogli przysiąść i zanurzyć się w świat dziecka, przeczytać bajkę o trollu z tego Parku czy dowiedzieć się o istnieniu duchów z kamienicy obok beczek Grohmana. Inicjatywa ta poprzez naturalne działanie na żywym organizmie nadal trwa. Z pozostałych materiałów powstaną napisy/grafiki streetartowe. Spróbujemy je zamontować w podwórkach. Kolejne wielkoformatowe dzieło WIDZEW, splecione na wbitych w płytę osb gwoździach, powstałe z kolorowych włóczek nawiązuje do włókienniczego charakteru zza płotu – imperium Scheiblera. Będzie można je podziwiać na trasie ulica Niciarniana – Dom Kultury „Ariadna”.

Artykuł ten ma zachęcić Was, Drodzy Czytelnicy, do tego, żebyście podążali za swoimi pomysłami i pasjami. Jeśli macie ochotę, żeby zrobić coś dla swoich sąsiadów, chcecie zarazić innych swoją pasją, to domy kultury są bardzo dobrym miejscem do takich działań. Program Narodowego Centrum Kultury Dom Kultury + Inicjatywy Lokalne w wielu przypadkach stał się początkiem stałej współpracy ośrodka kultury z mieszkańcami. Przykładem może być projekt Wykaż inicjatywę Ośrodka Kultury „Górna” z Siedleckiej 1, już od 2013 r. wspierający pomysły kulturalno-animacyjne mieszkańców, którzy sami wymyślają to, co chcieliby zrobić dla swojej społeczności.

Tworzenie bajkowych krzeseł inspirowanych opowieściami dzieci z okolic ich zamieszkania, m.in. Park Źródliska, ul. Fabryczna, ul. Targowa. Fot. Małgorzata Cyrańska.

Każdy dom kultury jeden raz może otrzymać fundusze z Narodowego Centrum Kultury w ramach Inicjatyw Lokalnych, zarówno na badania pilotażowe, jak i działania, które zostały wybrane do realizacji podczas swego rodzaju konkursu. W latach 2014-2018 bardzo wielu mieszkańców zgłaszało swoje pomysły niezależnie od ogłoszonego konkursu, który w tym czasie wspierany był przez dotacje celowe z Urzędu Miasta Łodzi. Idealnym przykładem jest nawiązanie współpracy Ośrodka Kultury „Górna” z lokalną bursą na zasadach partycypacyjnych, dzięki czemu bezkosztowo zostanie zorganizowany salon gier planszowych – to pomysł tamtejszej młodzieży.

Należy mieć nadzieję, że i Widzewski bank pomysłów na kulturę będzie działał w kolejnych latach, a wsparcie finansowe pomoże zrealizować inicjatywy łodzian ze wszystkich dzielnic naszego miasta.

****

Małgorzata Cyrańska – animator kultury, pedagog, streetworker.